Dorastanie to czas wielkich zmian w życiu młodego człowieka. Zmienia się jego ciało,
nastawienie do samego siebie i do świata. Nastolatek, tworząc swoją tożsamość, musi
znaleźć sobie swoje miejsce w świecie na nowych zasadach. Do czasu dojrzewania
wiele decyzji wynikało z jego roli dziecka, z wyznaczania mu ram jego życia i różnych
aktywności przez dorosłych – rodziców, nauczycieli. Przejście na kolejny etap rozwoju
związane jest z burzą hormonalną, z poszukiwaniem sensu życia, z powiększaniem
obszaru wolności, z zadawaniem sobie pytań o samego siebie, o kontakty z innymi, o
określanie swojego miejsca w gronie rówieśników.
Duża część młodzieży miewa momenty, kiedy trudno jest poradzić sobie z tymi
zadaniami, jakie pojawiają się w wieku nastoletnim. Jeśli sygnały o tym, wysyłane
przez młodego człowieka do otoczenia nie zostaną zauważone przez bliskich, bo będą
zbyt subtelne, aby je dostrzec, mogą pojawić się poważniejsze trudności. Najczęściej
występujące u młodzieży są:
• zamykanie się w sobie, unikanie kontaktu z otoczeniem,
• nastroje depresyjne, brak radości życia i energii do działania
• reagowanie trudną do wytłumaczenia agresją wobec otoczenia
(bójki, niszczenie
mienia, prowokacyjne zachowania)
• spadek motywacji do nauki, pogorszenie w osiągnięciach szkolnych
• poczucie małej wartości, zawstydzenie swoją osobą, unikanie eksponowania się na
forum, niepewność
• problemy z jedzeniem (anoreksja, bulimia)
• trudności w kontaktach z rodzicami, rodzeństwem, rówieśnikami
• zażywanie środków psychoaktywnych (nikotyna, alkohol, narkotyki)
• unikanie chodzenia do szkoły (wagary)
Skorzystanie w takiej sytuacji ze wsparcia terapeutycznego daje szansę na zrozumienie
podłoża trudności
i pomaga znaleźć najbardziej skuteczne sposoby poradzenia sobie z
sytuacją. Pozwala też na przejście do kolejnych etapów rozwojowych bez dodatkowego
obciążenia.
Analiza trudnej sytuacji młodego człowieka zawsze rozpoczyna się od konsultacji z nim
samym oraz rodzicem. Spotkanie to służy określeniu kontekstu pojawienia się trudności i
zapoznaniu się z ogólną sytuacją życiową nastolatka. Kolejne spotkanie poświęcone jest
uzupełnianiu wiadomości na temat funkcjonowania rodziny, niezbędnych do lepszego
rozeznania w zgłaszanej sytuacji problemowej.
W zależności od indywidualnej sytuacji
rodzinnej udział w nim mogą brać sami rodzice lub także nastolatek.
Po zebraniu informacji wystarczających do określenia wstępnej diagnozy występujących
trudności podejmowana jest decyzja odnośnie dalszego kontaktu:
• Jeśli kłopoty związane są w większym stopniu z ogólnym funkcjonowaniu rodziny
– spotkania mogą być kontynuowane z udziałem rodziców i dziecka lub samych
rodziców. Wtedy modyfikacja ich sposobów postępowania będzie wpływała na
dziecko i przyczyni się do ustępowania zgłaszanych objawów.
• Jeżeli zaś widoczne jest, że trudności wynikają z zaburzenia rozwojowych
prawidłowości dziecka – psychoterapią obejmowany jest nastolatek. Kontakt z
rodzicami ma wtedy charakter informacyjny
i polega na przekazywaniu wiadomości o
czynionych przez dziecko postępach.
Terapia nastolatka wymaga zgody rodziców; objęta jest tajemnicą – to znaczy, że
terapeuta nie przekazuje rodzicom treści spotkań z ich dzieckiem, a skupia się bardziej na
wskazówkach, w jaki sposób rodzice mogą wspierać postępy terapeutyczne dziecka.